Guido
Lauwaert is theaterrecensent.
Dans: Van broussegeluiden tot Beethoven en terug
vrijdag 25 mei 2012 om 11u10
Ieder met een redelijke portie fantasie wil de
wereld scheppen. Naar zijn beeld en gelijkenis. Hij/zij, wit of zwart, jong of
oud. Dat geldt dus ook voor choreograaf Faustin Linyekula, een Afrikaan van
Congolese afkomst. Zijn creatie is zoals de allereerste en tot nu toe
overheersende: Groots met zwakke trekjes, een spectaculair gedeelte en een
gênante afloop.
Oerspel
Zoals elke creatie van een wereld begint ook deze La
création du monde ( * * * ½ ) met, de eerste fase, een lege ruimte. Of zo
goed als. Een paar dansers proberen bij het binnenkomen van het publiek een
nylonpak, van nek tot teen, een menselijke gestalte te geven. Hun arbeid,
weliswaar elegant en geduldig, soms driftig, blijft steken in een rudimentaire
poging. Maar uit de betrachting ontstaat een ras van loslopende planten die
door het geweld van de natuurelementen vermengd en vermenigvuldigd worden. Het
wordt verbeeld in een dansspel van lopen, springen, dansen, vallen en weer
opstaan. De planten worden dieren. Op hun beurt worden ze mensen, nu eens lief
voor elkaar dan weer agressief. Het is een oerspel waarin gezocht wordt naar
een vrede en beheersing van de materie. Faustin Linyekula slaagt erin de
mens[en] als slachtoffer uit te beelden of als dader. Geen vrede zonder oorlog.
En als het zijn bedoeling was de wanorde van de geboorte van de wereld te
verbeelden, is hij daar bijzonder in geslaagd. Helaas is het een moeilijke
bevalling. De eerste fase duurt te lang. Verveling en een verwachting vechten
met elkaar. Na driekwart uur is de boreling er eindelijk en blijkt verduiveld
sterk op de multimens begin van de twintigste eeuw. Met een mediterraan
instinct dat sterk beeldend werkt.
Koppelhuwelijk
Die mix van Afrikaanse en Europese impressie wordt
benadrukt in de tweede fase. Het broussegeluid maakt plaats voor een compositie
van bi- en polytonaliteit, een muziekgenre waar Darius Milhaud grootmeester in
was. Zijn muziek spreekt daardoor tot de verbeelding. Het was dan ook niet
verwonderlijk dat een decor door de dansers, in de duisternis van de coulissen
geholpen door de technici, opgebouwd wordt dat Les Ballets Russes in
herinnering brengt. De doeken doen denken aan Fernand Léger, sterk beïnvloed
door Cézanne, die op zijn beurt goed gekeken had naar Paul Gauguin, een Franse
schilder die uitblonk in helderheid, eenvoud en serene ernst van de primitieve
volkskunst. Het werk van Gauguin is tevens te vinden in de kostuums van de
acteurs/dansers.
De drie schilders samen met de compositie van
Milhaud hebben Faustin Linyekula geestelijk geïnspireerd tot een verbluffend
prachtig ballet. De zwarte man heeft de melos en de harmonische wisseling van
de barbaarse krachten van Milhauds La création du monde maximaal
uitgebuit en weten te transformeren naar zijn vennoten op het podium. Het
oorspronkelijk scenario van Blaise Cendrars heeft Linyekula grotendeels
behouden. Via goden en primitieve dansen, en de obligate Afrikaanse tovenaar
bijgestaan door slangen en kevers, wordt door de dorpsoudsten het ideale koppel
gecreëerd. Een koppelhuwelijk gepuurd uit de eerlijke barbaarse krachten. Maar
doemt daar uit het licht van de lente het noodlotsmotief van Beethovens Vde
niet van achter de wolken? Kortom, overal is wat en niets is perfect. De
toekomst laat zich niet kneden.
Jazzy wortels
Wie had gedacht dat de paringsdans het einde zou
betekenen van het programma kwam bedrogen uit. Nochtans waren de tekenen er
naar. Licht uit, licht aan. De dansers groeten en doen dat meermaals. Maar dan
komt de creator naar voor en pompt al dansend en schreeuwend nog eens de jazzy
wortels van de zwarten in de oren van de blanken. Typisch Afrikaans, het spel
van herhaling op herhaling, met een langzaam opbouwende boodschap, iets waar
ook kameraad democraat Obama sterk in is. Het is de derde fase, maar trop is
teveel. Jaja, dat weten we al, denkt de toeschouwer en trekt zijn schoenen aan.
Guido Lauwaert
LA CRÉATION DU MONDE –
productie Centre Chorégrafique National- Ballet de Lorraine & Faustin Linyekula
– gezien op 26-05-2012 in KVS Brussel, het raam van
KUNSTENFESTIVALDESARTS
Bron : http://focus.knack.be/entertainment/podiumkunsten/guido-lauwaert/dans-van-broussegeluiden-tot-beethoven-en-terug/opinie-4000102267530.htm
Geen opmerkingen:
Een reactie posten